Oral Diagnoz
Onkoloji Öyküsü Olan Hastaların Diş Tedavileri

• • • Eğer diştaşları varsa temizlenmesi, hatalı dolgu ve protezlerin düzeltilmesi gerekir.
    • Ağız içi problemler çözülmeli, diş eti problemleri ve diş çürükleri temizlenmelidir.
    • Flour uygulaması da önemlidir. Hastalardan ölçü alınarak özel kaşıklar hazırlanmalı ve bu kaşıklar tedavi öncesi ve sonrasında dişlerin korunması amacıyla flour uygulamasında kullanılmalıdır.

    Yukardaki amaçlara yönelik her türlü tedavi mümkünse kanser tedavisine başlamadan önce gerçekleştirilmelidir. Çünkü kanser tedavisi sırasında sadece acil tedaviler yapılabilir.

    Kanserin kendisine veya tedavisine bağlı ağız ve diş sağlığı sorunları şunlardır:

    • Ağız yaraları (mukozit) , Tat değişikliği, Diş eti enfeksiyonlar
    • Azalmış trombosit sayısına bağlı kanama, Çene kemiği sorunları (osteonekroz)
    • Ağız kuruluğu (kserostomi),  Tükrük bezinin az çalışması
    • Yemek yemeyi, tat almayı, yutmayı ve konuşmayı engelleyen durumlar
    • Anormal diş gelişimi

• • Ağız hijyenini korumaları teşvik edilmelidir. Hastalar, ağız içi olumsuzlukların şiddetini azaltmak için, düzenli olarak, günde 3-4 kez, özellikle yemeklerden sonra 30 dk. içinde ve yatmadan önce mutlaka ağız temizliğini yapmalıdır.
  • Yumuşak kıllı bir diş fırçası yardımıyla baskı uygulamaksızın antitartar ve peroksit içermeyen, florür ve karbonat içeren bir diş macunu ile diş fırçalaması yapılmalıdır. İki ayrı diş fırçası değiştirilerek kullanılmalı ve klorheksidinli veya hipokloritli solüsyonlarda temizlenmeli ve kurutulmalıdır. Genel olarak ağız duşu ve elektrikli fırça kullanılması tavsiye edilmez.
  • Eğer hasta diş ipi kullanıyorsa, mumlu ve şerit diş ipi kullanması önerilir. Kullanmıyorsa başlaması için uygun zaman olmadığını bilmek gerekir.
  • Dişler fırçalandıktan sonra günde en az 4 kez, sabah, öğlen, akşam ve yatmadan önce bir su bardağı kaynatılıp soğutulmuş suya yarım çay kaşığı karbonat eklenerek hazırlanan gargara ile ağız içi temizliği için gargara yapılmalıdır.
  • Kemoterapiden 7-10 gün sonraki dönemde dişler fırçalanmamalıdır. Çünkü bu dönemde diş eti kanaması ve enfeksiyon riski vardır. Fırçalama yerine gargara önerilir.
  • Özellikle kemoterapi sırasında görülebilen kusmalardan sonra, hasta ağız içi temizliği için karbonatlı su ile gargara yapmalıdır.
  • Eğer diş macunu fırçalarken ağzınızı ya da dişlerinizi sızlatıyorsa yine gargara önerilir.
  • Kanser tedavisi sırasında mümkünse hareketli protez takılmamalıdır.
  • Tedavi sonrası dişler düzenli fırçalanmalı, protezler her yemekten sonra ve gece yatmadan önce kesinlikle ağızdan çıkarılarak temizlenmelidir. Damağa iyi oturmayan tam protezler kullanılmamalıdır. Protezler temizleyici sıvılar içinde saklanmalıdır.
  • Eğer mantar enfeksiyonu varsa tedavi yalnızca ağız içine değil protezlere de uygulanmalıdır.
  • Ağız kurumasına karşı dudaklar vazelin ya da nemlendirici yağlarla nemlendirilmelidir.

   

  Tedavi sırasında acil bir diş problemi olduğunda onkologlar, hastayı en uygun olduğu zamanda diş hekimine yönlendirmeli ve kan tablosu ile uygulanan tedavi hakkında bilgi vermelidir. Dişler için tedavi ve özellikle çekim gerekiyorsa, bunu mümkünse kemoterapi başlamadan önce yaptırmak en doğrusudur. Diş çürüğü ya da ağrı şikayeti olan hasta bu problemlerini kemoterapi başlamadan önce çözmek zorundadır. Tedavilerin sağlıklı bir şekilde sürdürülmesi ve hasta ile işbirliğinin korunması tedaviye başlanmadan önce bir diş hekimine giderek koruyucu programları uygulamakta yarar vardır.

Kemoterapi
-Radyoterapi
-Sakinleştirici ve ağrı kesici olarak kullanılan yardımcı ilaçlar
-Baş ve boyun bölgesindeki dokuların cerrahi müdahale ile çıkarılması
-Kemik iliği nakli
-Bağışıklık sistemini güçlendirmek için kullanılan ilaçlar

• • Tat alma duyusu değişebilir. Yiyeceklerin tadı daha tuzlu, ekşi ve metalik gelebilir. Kemoterapi bitince tat alma duyusu da normale dönecektir.
  • Bazı kemoterapi ilaçları ağız yaralarına ve enfeksiyonlarına neden olabilir
  • Bakteri, virüs ve mantar enfeksiyonları, bağışıklık sisteminin zayıflamasıyla oldukça sık karşımıza çıkar.

  Baş ve Boyun Bölgesine Uygulanan Radyasyonun Ağız İçindeki Etkileri

  • Osteoradyonekroz: Radyasyona maruz kalmış kemikte hücre azalması, oksijen yetersizliği nedeniyle yeterli iyileşme olmaması sonucu kemik dokusunun canlılığını kaybetmesidir. Özellikle alt çenede daha yaygındır.
  • Işın, tükrük kalite ve miktarında azalmaya neden olur. Tükrük akışının azalması, yani bozulmasına bağlı olarak ağız kuruluğu başlar. Arkasından kanamalar oluşabilir.
  • Radyasyona bağlı ağız mukozasındaki hücre ölümleri genellikle tedaviden 5-10 gün sonra başlayıp, 3-4 hafta sonra tamamen iyileşen mukozit denilen küçük ağız yaralarının oluşmasına neden olur.
  • Işın, tükrük kalite ve miktarında azalmaya neden olur. Tükrük akışının azalması, yani bozulmasına bağlı olarak ağız kuruluğu başlar. Arkasından kanamalar oluşabilir.
  • Tükrüğün çürüğü önleme etkisi azalır. Dişlerde sıcak-soğuk hassasiyeti başlar. Tat alma duyusunda bozulma olur. Yutma, çiğneme ve konuşma fonksiyonlarında zorlanma olur.
  • Radyoterapiden sonra tedavi sahasındaki damarlar da kan akımını azaltan bir daralma olur. Bu daralma sonucunda yutma, çiğneme ve konuşma fonksiyonlarında çok ciddi zorlanma neden olur.
  • Radyasyon sahasında diş eti bağlarının zayıflamasından dolayı sallanma ve diş kayıpları görülür.

   

  Ağız kuruması durumunda alınacak önlemler:

  • Sıvı içeceklerin sık sık alınması, sodalı gargaralar, sakız, şeker, buz parçaları, asitli ya da baharatlı gıdalardan uzak durulması, havayı nemlendirme gibi önlemler alınmalıdır.
  • Tükürük akışını hızlandıran diş hekiminin önereceği preparatları kullanması tavsiye edilir.
  • Kolay yutmayı sağlamak için sıvı yiyecekler tercih edilmelidir.
  • Tahrişe neden olabilecek asitli, çok sıcak ve çok soğuk içeceklerden uzak durulmalıdır.